كارگزاران آسمان در صحيفه

چه جالب است كه امام سجاد(ع)  در دعاي سي و ششم صحيفه با نگاه به دو پديده آسماني، يعني ابر و رعد و برق دست به آسمان مي گشايد.

شايد در نگاه اول براي ما سوال شود كه بارن، رحمت الهي است؛ پس چه نيازي است كه امام سجاد(ع) با نگاه به ابر و رعد و برق هم دعا كنند؟

امام سجاد(ع) ابر و رعد و برق را دو كارگزار الهي (هذينِ عَونانِ مِن اَعوانِك) مي دانند كه گاه با رحمت سودمند و گاه با رنج زيانبار، از خداوند فرمانبرداري مي كنند. اين دو كارگزار اغلب به نزول رحمت الهي فرمان دارند، اما خدا نكند كه فرمان نزول بلا را دريافت كنند؛ آنجاست كه امام(ع) مي­فرمايد: «با رنجي زيانبار خدا را فرمانبرداري مي كنند.»

اگر كمي تفكر  كنيم شايد به خود آييم كه امام به  رنج زيانبار رعد و برق به خاطر عذاب بندگان اشاره مي كند، اما منِ عصيانكار گاهي نظاره گر عذاب الهي به واسطه اين دو كارگزار هستم، اما دريغ از توجه و عبرت! دريغ از اندكي تامل و تفكر در اعمالم!

امام صراحتاً در اين دعا به آفت ابرها اشاره كرده و دعا مي كنند كه: «و اصرِف عنّا اذاها و مضرّاتها؛ خدايا مباد ما را به آفت ابرها دچار كني.»

به فرموده امام(ع) رعد و برق گاهي از خشم الهي حكايت دارد و امام از اين خشم به خدا پناه مي برد. آنچه امام سجاد(ع) در مسير برائت جستن از خشم الهي در پيش مي­ گيرد، چيزي نيست جز شكر الهي؛ هر چند بسيار كم و اندك. به فرموده ايشان خداوند شكر و ستايش بنده را پذيراست هرچند كم باشد: «الشاكرُ قليلَ الشكر»

به اميد آنكه شكرگذار باشيم، هر چند اندك…..

توبه اجتماعی در دعای سی و هشتم صحیفه

وسعت نگاه و پیشوای من و تو، آن چنان عمیق و گسترده است که نه تنها در بحبوحه عمل، بلکه در پیمانه ذهن و دل خویش نیز از دیگران غافل نیستند. در هنگامه دعا ـ محملی که دل او با مالک هستی پیوند خورده است ـ دیگران را از یاد نمی برند.

دعای سی و هشتم صحیفه،  دعایی است همراه با توجه و عذرخواهی. آنچه توبه در ذهن من و تو تداعی میکند، درخواست پوزش از محضر الهی به خواطر گناهی است که مربوط به حق الله است. همیشه به من و تو گفته اند برای ادای حق الناس باید به فردی که حقش را ضایع ساخته ای رجوع کنی و حلالیت بگیری. اما امام سجاد در این دعا ابتدا از محضرالهی به خاطر تضییع حقوق اجتماعی دیگران پوزش می طلبد و این توبه را موجب جلب رحمت الهی قلمداد می­کند: توبةً توجِبُ لی مَحَبَّتِک و اندرزدهنده ­ای است برای رویارویی با گناهانی نظایر آن: واعظاً لما بین یدیَّ من اشباههنّ.

وقتی مصادیق پوزش امام را در این دعا نظاره می­کنی، وسعت نگاه امام بیشتر خودنمایی می­کند. آنجاکه پوزش می طلبد از اینکه:

اگر در حضور من به مظلومی ستم رفته و من او را یاری نکرده­ام: من مظلومٍ ظُلِمَ بحضرتی فلم انصره

اگر در حق من احسانی صورت گرفته و سپاسگزار ان نبوده ­ام:  من معروفٍ اُسدی الیَّ فلم اشکره

اگر خطاکاری از من پوزش خواسته و من آن را نپذیرفته ­ام: من مسییٍ اعتذر فلم أعذره

نیازمندی از من چیزی طلب کرده و من به او نبخشیده ام: من ذی فاقةٍ سألنی فلم اوثره

مؤمنی بر گردن من حقی داشته و من آن را به جا نیاورده ام: من حقٍ ذی حقّ لزمنی لمؤمنٍ فلم اُوَفّره

عیب مؤمنی بر من آشکار گردیده و ان را نپوشانده ام: من عیب مؤمنٍ ظهر لی فلم أستره

انفاق، یاری مظلوم، اداکردن حقوق، عیب پوشی، تشکر کردن از حقوقی است که در دعای سی و هشتم صحیفه مرکزیت دارد.

اما….

امام از همه این گناهان مبراست، او معصوم است. پس توبه اجتماعی از  این موراد، تذکری است به من و تو تا هیچ گاه دیگران از یاد نبریم، حتی در پیمانه ذهن و دل خویش.

انشاءالله

ويژگيهاي شيطان در دعاي هفدهم صحيفه سجاديه

دعاي هفدهم صحيفه سجاديه به پناه بردن از شر شيطان اشاره دارد و با بيان اين دعا به نوعي شيطان را هم به ما معرفي مي كند تا به خوبي او را بشناسيم و با شناخت بهتر از او دوري گزينيم.

همه ما مي دانيم كه هدف اصلي شيطان منحرف كردن انسان است و اين يك اصل بديهي براي ماست و نياز به توضيح دارد. اما در اين ميان از خصوصياتي برخوردار است كه وي را در رسيدن به اين هدف موفق تر مي كند. امام سجاد(ع) با پناه بردن به خدا از اين ويژگيهاي شيطان در واقع سعي دارد به نحوي شيطان را معرفي نمايد. اين ويژگيها را در دو بخش مي توان مطرح كرد.

ويژگيهاي روانشناختي شيطان:

يكي از تكنيكهاي شيطان استفاده از مولفه هاي روانشناختي است تا بهتر در روح و روان انسان اثر بگذارد.

- حريص بودن و طمع داشتن شيطان به انحراف انسان: ان يطمع نفسه في اضلالنا. طمع و زياده خواهي يكي از ويژگيهاي روحي است كه انسان را در جهت تلاش استوارتر مي سازد.

- خوار ساختن بندگان: امتهاننا؛ خوار ساختن و تحقير در ارتباط با ديگران يك تكنيك منفي ارتباطي است كه به راحتي طرف مقابل را فرو مي ريزد.

- زيباجلوه دادن زشتي ها و زشت جلوه دادن خوبي ها: يحسن عندنا.. و يثقل علينا؛ اين نيز يك تكنيك تاثيرگذار است كه امروزه شيطان بزرگ، آمريكا در مسير اعتقادات ديني از ان بهره مي گيرد.

- استوار بودن: ما ابرم؛ اين نيز تكنيكي روانشناختي است كه بر طرف مقابل تاثير بسيار دارد.

-اميدواري به انحراف انسان: رجاءه منّا؛ اميدواري يكي از رموز روانشناختي در راستاي عمل بهتر است.

ويژگيهاي ساختاري شيطان

شيطان به لحاظ ساختاري و تكنيكي نيز داراي ويژگيهايي است كه او را در مسير انحراف انسان موفق مي گرداند.

- سپاه دارد: نظم اعدائه؛ يكي از عوامل موفقيتف نظم و آرايش سپاه است.

- پناهگاه دارد: كهفه؛ به لحاظ ساختاري شيطان داراي كمينگاه و پناهگاهي است كه در مواق لزوم از ان استفاده مي كند.

- با قصد كار مي كند: اذا عزم؛ از رموز موفقيت داشتن قصد و اراده است.

البته اين دعا راهكارهايي را هم براي دفع شيطان ارائه مي كند كه در فرصتي ديگر بدان خواهيم پرداخت.